Okula başlamak çocuğun alışmış olduğu ve kendini en güvende hissettiği alandan yani ailesinin yanından ayrılmak için attığı ilk resmi adımdır. Bu dönem hem çocuklar hem de ebeveynler için her ne kadar heyecanlı bir süreç olsa da okula başlama döneminde bazı çocuklar da okula gitmeyi reddetme davranışı görülmektedir. Birçok ailenin yaşadığı bir problem haline gelen; çocuğun okula gitmek istememe veya okulda kalmak istememe davranışı okul reddi olarak tanımlanmaktadır (Kearney, 2007).

Okul reddi; okula gitmeyi reddetme veya tüm gün okulda kalmakta sorun yaşama, okul saatlerinde ebeveyni yakınında isteme, okula gitme saatine yakın kaygı ve stresten kaynaklanan baş ağrısı, mide bulantısı gibi fiziksel belirtiler, okula gitmesi için zorlandığında öfke gibi durumlarla karakterizedir.

Yapılan bazı araştırmalarda okul reddi; bağlanma figürünün eksikliği veya güvenli ortamdan uzakta kalma olarak tanımlanmıştır. (Kearney & Silverman, 1996). Okul reddi; çocuk, ailesi ve okul çalışanları açısından oldukça zorlayıcı bir durumdur. Aynı zamanda çocuğun duygusal, akademik ve sosyal gelişimini önemli ölçüde etkilemektedir.Yapılan bazı araştırmalarda çocuğun okul reddinin nedenleri arasında; depresyon, anksiyete gibi negatif duyguların okul içindeki negatif uyaranlardan dolayı artmasından kaçınmak, çocuğun okul içinde arkadaş edinme, başkalarıyla konuşma ve toplum önünde konuşma gibi sosyal durumlardan kaçması, anne ve babanın ilgisini çekmek, çocuğun; internet, telefon, televizyon, alışveriş merkezi gibi okul dışındaki uyaranlara fazla yönelmesi olarak sıralanmaktadır. (Kearney & Albano, 2004).

Bunlara ek olarak yapılan araştırmalarda ülkemizde okul reddi olan çocukların ebeveynlerinde; özellikle annelerinde anksiyete bozukluğu, obsesif kompülsif bozukluk, majör depresyon, sosyal fobi ve panik bozukluk saptandığını göstermektedir. Bu araştırmadan yola çıkarak kalıtımın çocuktaki okul reddi davranışının üzerinde anlamlı bir etkisi olduğunu söyleyebiliriz. Aynı zamanda aile içindeki çatışmalar, boşanma, kardeş doğumu, kayıplar ve hastalıklar çocukların ayrılma anksiyetesi ve okul reddi davranışını arttırdığı belirtilmektedir. Okul reddi davranışında bazı tetikleyici faktörlerde rol oynayabilmektedir. Bunlar; çocuğun hastalık, ameliyat, kaza gibi nedenlerden dolayı okuldan uzak kalması, okul kademelerindeki geçişler, sevilen bir okul ya da sınıftan ayrılma, akran zorbalığı, öğretmen ile ilgili olumsuzluklar sayılmaktadır.

Son olarak okul reddi birçok psikiyatrik rahatsızlığın sonucu olarak karşımıza çıkabilmektedir. Bunlar; öğrenme güçlüğü, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, dil ve konuşma bozuklukları sayılabilmektedir.

NE YAPABİLİRİZ?
Çocuğumuzla okula dönüş tarihi ve günü hakkında önceden konuşulması çocuğun okula gidecek olmasına kendisini önceden hazırlaması yönünden faydalı olabilmektedir.
Çocuğun okula giderken çıkan problem aşamasında ailenin farklı üyesini dahil etmek ebeveyn çocuk arasındaki gerilimi kırma konusunda faydalı olabilir.
Tatil günlerinde okul çevresinde yürüyüş yapmak gibi aktiviteler yapmak çocuğun okul çevresine maruz kalarak alışmasına yardımcı olabilir.
Sonuç olarak yapılan araştırmalar okul reddi davranışının çok az bir olasılıkla yapılandırılmış bir müdahale olmadan çözülebildiğini ortaya koymaktadır. Bu yüzden okul reddinin nedeninin araştırılıp; nedene yönelik olan bir profesyonel destek almak en faydalısı olacaktır.

PSİKOLOG ALARA YAVUZ